Ηταν γραφτό σου Joris Fontejin να ζήσεις πολυ πέρα απο το θανατό σου. Σε είδα σ’ έναν πίνακα για πρωτη φορά πριν χρόνια στο Λονδίνο. Ησουν ήδη νεκρος, σε είχαν τιμωρήσει με παραδειγματικό θάνατο δια απαγχονισμού την προηγούμενη μέρα. Στον πίνακα δείχνεις ώριμος άντρας αλλα ήσουν νεαρός, 23 ετών μόλις….Ησουν εγκληματίας; ήσουν φονιάς; συμμετείχες σε ληστεία; Τί έκανες και σε τιμώρησαν έτσι; Λίγα πραγματα έμαθα για την ζωη σου, Φλαμανδέ ραφτη απο το Diest, γιατί και πως “πήρες τον κακό τον δρόμο”.
Θα ήθελα να σου γράψω τι εγινε αφού πέθανες. Τιμές δεν σου απέδωσαν, χέρια γυναικεία δεν σε έπλυναν, και αν σε έκλαψε κάποια αγαπημένη, το έκανε κρυφά. Την επόμενη μέρα σε εφεραν στην Συντεχνία των Χειρούργων. Ηθελαν το σώμα σου, το δικο σου σώμα, νεκρό, εσένα που οσο βρισκόσουν στην ζωή δεν θα σου έλεγαν ουτε μια καλημέρα, θα απέστρεφαν το βλέμμα τους απο το προσωπο σου, δεν θα σε καταδέχονταν.
Θα είχες ακουσει για αυτες τις συναθροίσεις, έκοβαν εισιτηριο για αν δουν τι κρυβεται κατω απο το δέρμα, για να μάθουν πως είναι ο άνθρωπος απο μέσα.
Εκεί λοιπόν κατέληξες, στο ανατομικό τραπέζι. Η διαδικασία ή μάλλον η τελετουργία διήρκησε τρείς ημέρες, την τρίτη ημέρα αργά τη νύχτα σε έθαψαν στην Νοτια Εκκλησία του Αμστερνταμ.
Αυτή την φορά όμως η περίσταση ήταν εξαιρετική. Ειχε μόλις διοριστει ο νέος καθηγητής της Συντεχνίας και όπως συνηθιζόταν είχαν κάνει παραγγελία σε έναν ζωγράφο να απεικονίσει ως αναμνηστικό το εναρκτήριο μάθημα του νεου Δασκάλου, του Jan Deijman. Ετσι λοιπόν εκτός απο τους χειρούργους και το κοινό, ηταν εκεί και σε παρατηρούσε και ένας ζωγράφος. Και πιστεψε με το βλέμμα του ήταν αλλιώτικο απο των άλλων, αυτός σε κοίταζε διαφορετικά,αυτον μπορει και να τον είχες κάπου συναντήσει, σε κάποιο σοκάκι της πόλης, σε κάποιο καπηλειό, αυτός μπορεί και να σε θυμόταν ζωντανό, μπορεί και να σε αναγνωρισε.
Τι δείχνει ο πίνακας; την δεύτερη μερα, της ανατομής, βρίσκεσαι εκτεθειμένος στο κέντρο του πίνακα, πίσω σου ειναι ο Jan Deijman, δεξια και αριστερά αλλοι δυο χειρούργοι και γύρω γύρω περιστοιχίζεσαι απο τους μαθητές. Θα υπήρχε και κοινό, αλλα ζωγραφίζονταν μόνο όσοι πλήρωναν για να απεικονιστούν. Σού εχουν αφαιρέσει τα σπλάχνα, σου έχουν αφαιρέσει το θόλο του κρανίου και έχουν αποκαλύψει τον εγκεφαλό σου: αυτόν κοιτούν και μελετούν και απορώ διότι ενόσω ζούσες δεν τους αφορούσε καν η σκέψη σου – πίστευαν πως το ανθρώπινο σώμα ήταν η κορωνίδα της δημιουργίας του Θεού και απέβλεπαν στο “γνῶθι σαὐτόν”, ελάχιστα μπορούσαν ακόμη να αξιοποιήσουν εκείνη την εποχή για την Ιατρική, δεν είχαν τόσο προχωρήσει…..ήθελαν το σώμα σου, το σώμα ενος εγκληματία που προφανώς έμενε στα αζήτητα. Ναι, οσο οξύμωρο και αν ειναι αυτο, στο σώμα ενος “αμαρτωλου” δόξαζαν και θαύμαζαν το έργο του Θεου!
Ο πίνακας αυτός κρεμάστηκε στην αίθουσα της Συντεχνίας. Αλλά περίπου 70 χρόνια μετά άρπαξε φωτιά και κάηκε, όχι ολοσχερώς ευτυχώς, διασώθηκε ενα μικρό τμήμα, στο κέντρο, όπου φαίνεσαι εσύ, ο βοηθός χειρούργος αριστερά σου και τα χέρια του Jan Deijman πίσω σου.
Ηταν γραφτο σου Joris Fontejin να ζησεις πολυ πέρα απο το θανατο σου, σου το γρ’αφω ξανα.
Διότι σε ζωγράφισε ο Rembrandt.
Η επιστολή αυτή αφορά τον πίνακα του Rembrandt
“Μάθημα Ανατομίας του Dr. Deijman”, 1656.
Ο πίνακας βρίσκεται στο Μουσείο του Αμστερνταμ